86. طارق (ستاره ظاهر شده)

در آیه نخستین، به آسمان و ستاره‌های درخشان و ظاهر شونده، قسم یاد شده است.

محور سخن در این سوره، معاد است و با بیان قدرت کامل خدا، بر تحقق آن درآینده استدلال می‌کند و با بیان اصل خلقت انسان، او را در جهت تربیت معنوی و روی آوردن به فطرت توحیدی سوق می‌دهد.

این سوره در اوائل بعثت در مکه و بعد از سوره «بلد» نازل شده و دارای 17 آیه می‌باشد.

87. اعلی (برتر)

در آیه اول خدا را با صفت «برتر» بیان کرده است و به تسبیح او، که آفریدگار و مدبر جهان است فرمان داده است.

در این سوره، حیات برتر و جاودانه آخرت، و «فلاح» در سایه «تزکیه» و «ذکر» و «نماز» مطرح شده، و همه، در رابطه با توحید الهی است.

پیامبر این سوره را دوست داشت و در نماز جمعه و عید فطر و قربان آن را می‌خواند و ذکر سجده را از آیه اول این سوره الهام گرفته است.

بعد از سوره تکویر و در اوائل بعثت در مکه نازل شده و دارای 19 آیه می‌باشد

88. غاشیه (فراگیرنده)

یکی از نام‌های روز قیامت است که در آیه اول بیان شده است. فراگیرنده و احاطه کننده مردم، از نظر هراس و وحشت، از نظر محاسبه و بررسی اعمال و...

در این سوره، مردم از نظر شقاوت و سعادت اخروی به دو بخش تقسیم شده‌اند و کیفر و پاداش هر یک، در بهشت و جهنم بیان شده است و ربوبیت خداوند یادآوری می‌شود و در نهایت، بازگشت همه انسان‌ها برای حساب، در نزد پروردگار، مطرح شده است.

بعد از سوره ذاریات در مکه نازل شده است و 26 آیه دارد.

89. فجر (سپیده دم)

در آیه اول، خداوند، به فجر قسم خورده است. به این انفجار نور در خیمه ظلمت شب. جالب است بدانیم سوره «فجر» بعد از سوره «لیل» نازل شده است همچنانکه در طبیعت هم سپیده دم فجر، پس از «شب»، فرا می‌رسد.

این سوره را، در روایات، سوره حسین بن علی دانسته‌اند و به خواندن آن توصیه کرده‌اند. (امام صادق (ع): اقرا ؤالفجر فی فرائضکم و نو افلاکم فانها سوره الحسین بن علی (ع) (تفسیر البرهان ج 4 ص 457). اینهم جالب است چرا که در قیام کربلای حسین، خود انفجار فجری از ایمان و جهاد بود در ظلمت شب جور و شرک بنی امیه، و همچنانکه با فجر و آغاز روز، حرکت و حیات مردم، شروع می‌شود، با خون حسین و یارانش در عاشورا، اسلام جانی تازه گرفت و حیاتی مجدد یافت. در مفهوم «فجر»، در تفاسیر، مصداقهای گوناگونی ذکر شده است.

در این سوره، از وابستگی به دنیا که در نتیجه طغیان وکفران نعمت پدید می‌آید نکوهش شده و وعده عذاب شدید در دنیا وآخرت داده شده است و در پایان، باز هم گریزی به معاد و تاکیدی روی رجعت انسان به سوی پروردگار،آمده است.

چهلمین سوره‌ایست که در سال دوم یا سوم بعثت در مکه نازل شده و30 آیه دارد.

90. بلد (شهر)

منظور، شهر مکه، زادگاه و وطن پیامبر است که در اولین آیه این سوره، خداوند به آن سوگند یاد کرده است.

سوره، خلقت انسان در رنج و سختی، (بعنوان کوره‌ای از حوادث در جهت ساخته و پرداخته شدن انسان) بیان می‌کند و نیز اشاره‌ای به اینکه بر کارهایش نظارت می‌شود و بنابراین باید در آزادی اسیران، اطعام گرسنگان و سفارش به صبر و رحمت بکوشد. «صبر بر طاعت» و «صبر از معصیت» در این سوره به طور ضمنی آمده است.

بعد از سوره «ق»، در سال 3 بعثت، در مکه نازل شده است و دارای 20 آیه می‌باشد.

91. شمس (خورشید)

نخستین آیه، مشتمل بر سوگند به خورشید و فروغش می‌باشد.

پس از چندین سوگند متوالی، پیام سوره این است که: «فلاح» در سایه تزکیه نفس، و زیان و تباهی، در اثر پوشاندن و گمراه ساختن نفس می‌باشد.

داستان ثمود در رابطه با «ناقه صالح شاهدی بر سخن فوق است که در سوره آمده.

بعد از سوره قدر (و به نقل برخی بعد از سوره حج) در سال دوم بعثت در مکه نازل شده و 16 آیه دارد.

92. لیل (شب)

خداوند، به شب، هنگامیکه جهان و انسان‌ها را فرا می‌گیرد سوگند خورده است. (آیه 1)

شب و روز، خلقت و تلاش انسان‌ها، هدایت الهی، انداز و تبشیر و قیامت و پاداش... از مطالب این سوره است و توجه خاصی به انفاق اموال در این سوره می‌باشد.

قبل از سوره فجر و بعد از سوره «اعلی» نازل شده است به این ترتیب نگاه کنید:

شب- فجر- ضحی ‌و نور- انشراح... این ترتیب نزولی چند سوره‌ای است که پیاپی آمده،آیا در نظام طبیعت هم چنین نیست؟!

از سوره‌های مکی است و22 آیه دارد.

93. ضحی (نور و روشنائی)

خداوند به روشنائی روز و فراگیری شب قسم یاد کرده که پیامبر را رها نکرده است (آیات1 - 3).

می‌دانیم که مدتی وحی از پیامبر قطع شد و این بهانه‌ای برای عیبجوئی مشرکین بود که خداوند با فرستادن این آیات در جهت تقویت روحی و تأیید پیامبر رحمت خود را نازل کرده.

سیزدهمین سوره است که بعد از سوره قلم و قبل از «مزمل» در مکه و اوائل بعثت نازل شده و 11 آیه دارد.

94. انشراح (گشاده شدن، وسیع شدن)

شرح صدر و فراخی سینه، کنایه از ظرفیت زیاد، برای دریافت حقائق و تحمل سختیهای راه دعوت است. در آیه اول خداوند، عطای چنین شرح صدری را به پیامبر بیان می‌کند و او را دعوت به کار مستمر و پیگیر می‌نماید و نوید می‌دهد که: با هر سختی، آسانی است.

(نابرده رنج،گنج میسر نمی‌شود

مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد)

این سوره بعد از «ضحی» نازل شده و مکی است (و بعضی گفته‌اند مدنی است). بعضی این سوره را با سوره قبلی‌اش، مجموعاً یک سوره حساب کرده‌اند. سوره «الم نشرح» دارای 8 آیه می‌باشد. نام دیگر این سوره، «شرح» است.

95. تین (انجیر)

در این سوره به انجیر و زیتون و طورسینا قسم خورده شده است.

تین و زیتون، نام میوه است، یا به درخت این دو میوه قسم خورده شده است، به قول بعضی‌ها نام دوکوهی است که دمشق و بیت‌المقدس برآن استوار گشته و رمز سوگند یادکردن به این دوکوه و به طور سینا آن است که این سه جا، خاستگاه و محل بعثت بسیاری از پیامبران بوده است. در کنار این سه قسم، به مکه هم سوگند یاد شده، که محل بعثت پیامبر اسلام است.

بعد از همه این‌ها، سخن از انسان وآفرینش او و ایمان و عمل صالحش می‌باشد و اینکه در اثر بی تقوائی، انسان به پست‌ترین جایگاهها هم سقوط می‌کند مگر مومنان صالح.

در سال سوم بعثت در مکه نازل شده (بعد از سوره بروج) و 7 آیه دارد.

ادامه دارد.