(1) سازمان بهداشت جهانی مادة مخدر را این گونه تعریف می کند: هر ماده ای که پس از وارد شدن به درون ارگانیسم بتواند بر یک یا چند عملکرد از عملکردها، تأثیر بگذارد مادة مخدر است.»

(2) « معتاد کسی است که در اثر مصرف مکرر و مداوم متکی به مواد مخدر یا دارو شده باشد، یا به عبارتی دیگر، قربانی هر نوع وابستگی دارویی یا روانی به مواد مخدر معتاد شناخته می شود. »

(3) در سال 1964، سازمان بهداشت جهانی به این نتیجه رسید که اصطلاح اعتیاد   (addiction)   دیگر اصطلاحی علمی نیست و وابستگی داروئی   (drugdependence)   را به جای آن توصیه نمود.

(4) مراحل اعتیاد:

1-مرحلة آشنایی: در این مرحله شخص در اثر مسامحه یا تشویق دیگران یا میل به انجام یک کار تفریحی یا کنجکاوی یا علل دیگر مانند کسب لذت، به مصرف مواد مخدر آشنا می شود.

2- مرحلة میل به افزایش مواد: در این مرحله، بدن هر روز به مواد بیشتری نیاز پیدا می کند بعد از مدتها استفادة نامرتب از مواد مخدر، شخص دچار شک و تردید شده، برای رهایی از آن با امیال خود دست به مبارزه می زند.

3-مرحلة اعتیاد (بیماری): در این مرحله، بعد از شک و تردید و شاید مدتی ترک اعتیاد، شخص سرانجام به مرحلة اعتیاد واقعی می رسد که اگر مواد مخدر کم یا بدون رعایت ترتیبات لازم ناگهان قطع شود نشانه های (سندرم) محرومیت بروز می کند.»

-وابستگی به انواع مواد مخدر و مشروبات الکلی، دلایل بسیار زیادی دارد. ولی در اینجا به برخی از دلایل به ثبت رسیده، در مورد وابستگی به انواع مواد مخدر و مشروبات الکلی، می پردازیم:

-آشنایی و مراوده با دوستان ناباب.

-عدم اطلاع والدین و فرد بیمار، از عوارض و مضرات وابستگی دارویی و ...

-درگیریهای خانوادگی، و اهمیت ندادن والدین به تربیت درست فرزندان

-وابستگی به الکل و یا هر گونه مواد مخدر، توسط یکی از اعضای خانواده، به ویژه پدر و یا مادر.

-شکست در امور عشقی و عاطفی در اوائلِ سنین جوانی و نداشتن یک همراز و محرم برای بازگو کردن احساساتِ درون.

-افسردگی، اضطراب، بیکاری، پایبند نبودن به امورات اخلاقی و معنوی و ضعف ایمان و اعتقاد به خدای یگانه و فریادرَس

-حاکم بودن احساساتِ فانی و زودگذر بر ذهن و روان به جای استفاده از عقل و تدبیر و علم.

-لذت جویی و ایجاد احساس شادی و آرامش سریع و زودهنگام.

-فرزند طلاق بودن و یا دارا بودن از یک خانواده بی مسئولیت

-مشکلات مادی و اجتماعی و تبعیض و فاصله طبقاتی در جامعه.

-ماجراجویی و حس کنجکاوی

-دردهای جسمی و مشکلات روحی و روانی، همچون افسردگی، اضطراب، ترسو بودن، خجالتی بودن و ...

-عوامل اجتماعی- فرهنگی- زیست شناختی و ژنتیک

(5) «تقسیم بندی مواد مخدر»

1-مواد افسرده کننده: برای تسکین، درمان اضطراب، استراحت، به خواب رفتن، تسکین تنش، دلشوره

-الکل (آبجو، شراب و مشروبات الکلی قوی)

-باربیتورات ها (آرام بخشها مانند نمبوتال و فنوباربیتال)

-تسکین دهنده ها (والیوم، لیبریوم، تورازین)

-خواب آورها (انواع قرص های خواب آور)

2-مواد مخدر: کنترل درد

-داروهای مخدر

3-مواد تنفسی: برای ایجاد سرگیجه، بی خیالی و سردرگمی

-حلال ها (بنزین، تینر نقاشی، مواد غلط گیری)

-گازها (فرئون، نیترواکسیدها، افشانه ها)

-چسب ها (لاک، سیمان پلاستیکی، چسب هواپیما)

-شوینده ها (لکه بَرها، مواد خشک شویی، پاک کننده گریس)

4-مواد توهم زا: ایجاد حالت وهم آلود، احساس شناوری، دریافتهای عجیب

-کانابینول ها (ماری جوانا، حشیش، THC  )

-توهم زاها (L.S.D  ، مسکالین، پسیلوسیبین)

5-محرکها: برای افزایش آگاهی، کاهش خستگی، از بین بردن افسردگی، کاهش اشتها، سرعت دادن به فعالیتهای جسمی، ارتقای عملکردهای جسمی و سلامت بدنی، ایجاد حس شادی و بلندپروازی.

-آمفتامین (شادی بخش هایی مانند بنزدرین و دکسدرین)

-مواد کاهش دهندة وزن (دکساتریم)

-متامفتلین

-MDMA   (اکستسی یا مواد خلسه آور)

-مواد ضد افسردگی (الاویل، ریتالین، پروزاک)

-کافئین (قهوه، نوشابه های گازدار، چای NODOZ  )

-کوکائین (کوکائین، Crack  )

-نیکوتین (سیگار، پیپ، انفیه)

6-سایر مواد:

-استروئیدها (برای افزایش حجم ماهیچه­ها که موجب دمدمی مزاجی و بروز حالت تهاجمی می­شود.)

-کتامین (داروی بی هوشی حیوانات، به عنوان داروی کاهش ترس)

-داروهای مجاز (برطبق گفته شاکیت، بعضی از داروهای خواب آور می توانند شامل مواد ضد حساسیت یا ضد اضطراب باشند، بعضی از داروهای تجویز شده برای تورم بینی، می توانند تأثیر تحرک بخشی داشته باشند؛ برخی از داروهای سینه دارای الکل هستند؛ پاره ای از داروهای ضدسرفه نیز دارای تأثیر مواد مخدرند.

ادامه دارد.

5-کتاب کلیدهای پیشگیری و مقابله با اعتیاد در نوجوانان و جوانان. دکتر کارل، پیگهات، ترجمه: مسعود هومان. صفحة 25 و 26